İSLAMDA ZİYARET

İslam Müslümanları birbirlerinin kardeşleri olarak ilan etmiş ve onların birbirlerini sevip saymalarını, yardımcı olmalarını emretmiştir. İnsanlar arasında sevginin yerleşmesine yardımcı olan en önemli sebeplerden birisi ziyaretlerdir. Bu bakımdan İslam ziyaretlere büyük önem vermiştir. Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir hadisinde

Allah (Azze ve Celle) için bir hastayı veya bir Müslümanı ziyaret eden kişinin Cennetteki yerini hazırladığını haber vermiştir. Tirmizi : Birr 64

Ziyaretin Sosyal Dayanışma Açısından Önemi

Rasulüllah, Müslümanlara yedi şeyi yapmalarını emretmiş, yedi şeyden de kaçınmalarını istemiştir. Yapılmasını istediği şeyler şunlardır:

Cenazenin arkasından gitmek, hastaları ziyaret etmek, davete icabet etmek, mazluma yardım etmek, verilen sözü, yapılan yemini yerine getirmek, verilen selamı almak, aksırana dua etmek Buhari : Cenaiz 2 - Müslim : Selam 4-6)

Tamamen sosyal ilişkileri düzenleyecek özellikte olan, bu emirler içinde hasta ziyaretinin de bulunmasına dikkat edilmelidir.

Esiri kurtarınız, açı doyurunuz, hastayı ziyaret ediniz. Tecrid :  VIII 404

Hasta veya diğer ziyaretler, sevgi ve güven duygulan gelişen, bireyleri, birlik ve beraberlik içinde yaşayan toplumların doğmasına sebep olur. Müslümanlar, ziyaret yolu ile, birbirlerini daha yakından tanımak imkanını bulurlar. Sakıntılarını, problemlerini öğrenirler. Pekçok konuyu aralarında görüşüp, birlikte karar verme imkanına sahip olurlar. Toplum içinde yalnız olmadıkları duygusunu kazanır ve geleceğe ümit ve güvenle bakarlar. Sevinç ve üzüntülü anlarında çevrelerinde gördükleri kardeşleri, onlar için huzur kaynağı olur. Ziyaretler, dünyevi kazançla birlikte uhrevi faydayı da temin eder ki, bu da Allah (Azze ve Celle) rızasına ulaşmaktır. Rasulüllah şöyle buyurmuştur:

Aziz ve Celil olan Allah (Azze ve Celle) kıyamette :
- Ey Ademoğlu Ben hasta oldum da sen beni ziyaret etmedin buyurur. Kul :
- Ya Rabbi Sen alemlerin Rabbi olduğun halde ben sana nasıl hasta ziyareti yapabilirim? diye sorar. Allah (Azze ve Celle) :
- Sen bilmez misin ki, benim filanca kulum hasta olmuştu da sen onu ziyaret etmemiştin. Yine bilmez misin ki eğer sen onu ziyaret etseydin, muhakkak beni onun yanında bulacaktın yani, benim sevabımı ve ikramımı onun yanına bulacaktın buyurdu. Müslim : Birr 43

Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) :

Hasta ziyareti yapan kişi, hastanın yanından dönünceye kadar, kendisini cennete ulaştıracak bir yol üstündedir. Müslim : Birr 39

buyurmuştur. Şu halde, ziyaretler, özellikle hasta ziyareti, Müslümanı Allah (Azze ve Celle) rızasına ulaştıracak ahlakî davranışlardan biridir. Bu sebeple hasta ziyareti, vazgeçilmez bir görevdir. Bu ictimaî vazifeyi yerine getirmeli ve başkalarına da tavsiye etmelidir. Bir Müslüman, anne ve babasından başlamak üzere, bütün yakınlarını, komşularını, tanıdıklarını, arkadaşlarını ve dostlarını ziyaret etmelidir. Özellikle bayramlar ziyaret için uygun günlerdir. Düğün, sünnet, ölüm gibi olaylardan sonra tebrik veya taziyede bulunmak için de ziyaretler yapılır. Eskiden anne, baba ve çocuklar tek bir çatı altında bulunuyorlardı. Günümüzde, genellikle, gençler evlenince yeni yuva kurmakta ve baba evinden ayrılmaktadırlar. Anne ve babalarından ayrı yaşayan, görev ve başka sebeplerle onlardan uzakta bulunan kimselerin, hemen her fırsatta onları ziyaret etmeleri, ellerini öpüp dualarını almaları icabeder. Yakın akraba da böyledir. Onların ziyareti de ihmal edilmemelidir. Bu tür ziyaretlerin sılai rahim sayıldığı ve İslamın ısrarla üzerinde durduğu görevlerdendir.
Aşağıdaki hadisler, hasta olsun olmasın, komşu veya tanıdıkların ziyaret edilmesi gerektiğini göstermektedir. Ashabı Kiramdan, Kays b. Sadın anlattığına göre,

Rasulüllah bir gün kendilerini ziyaret etmiş, evlerinde bir müddet bulunmuş, kendileri için dua etmiş ve evden ayrılmıştır. Abdullah b. Kays : Rasulüllah Ensarı, ya tek tek, veya topluca ziyaret ederdi. Tek tek ziyaret ettiği zaman evlerine giderdi. Topluca ziyaret etmek istediği zaman Mescide gelirdi. Hadislerle Müslümanlık : III 103

demiştir. Başka bir hadiste de yine Rasulüllahın Ensardan bir aileyi ziyaret ettiği, evlerinde yemek yediği, namaz kıldığı ve kendilerine dua ettiği haber verilmiştir.

Ashabın büyüklerinden Hz. Selman Medainden Şama kadar gidip Ebud Derdayı ziyaret etmişti .
Kufe'den Medine'ye kendisini ziyaret etmek için gelen arkadaşları ile Abdullah b. Mes'ud arasında şu konuşma geçmiştir:
- Oturup dertleşiyor musunuz?
- Bunu hiç terketmiyoruz.
- Birbirinizi ziyaret ediyor musunuz?
- Evet, Ey Ebu Abdurrahman, hatta bazılarımız, Müslüman kardeşini bir müddet görmezse ta Kufenin öte başına yürüyerek gidip onun halini hatırını soruyor.
- Siz böyle devam ettiğiniz müddetçe huzur içinde yaşarsınız .

Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in Müslümanları sık sık ziyaret ettiğini, onların hal ve hatırını sorduğunu, ayrıca onun bu davranışını gören Müslümanların birbirlerini ziyaretten geri durmadıklarını, o devrin kısıtlı ulaşım imkanlarını hiçe sayarak bir şehirden diğerine ziyaret için gittiklerini ve bunu toplum huzurunun vazgeçilmez bir unsuru olarak gördüklerini göstermektedir. Herşeye rağmen, ziyaret deyince akla hasta ziyareti gelir. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)in hastaları ziyaret etmiş, bunu, Müslümanlara da ısrarla tavsiye buyurmuştur. Hasta ziyareti ile ilgili pekçok hadis-i şerif vardır. Rasulüllah yalnız Müslüman hastaları değil gayri müslim hastaları da ziyaret etmiştir. Enes b. Malik  şöyle demiştir:

Bir Yahudi genci, Nebiye hizmet ederdi. Bir ara hastalandı. Rasuli Ekrem onu hastalığında ziyaret etti. Baş ucunda oturdu. Gence Müslüman olmasını teklif etti. O da babasına baktı. Babası
- Oğlum Ebul Kasıma itaat et deyince Müslüman oldu. Rasuli Ekrem hastanın yanından çıkınca:
- Şu genci cehennem azabından kurtaran Cenabı Hakka hamdü senalar olsun buyurdu.
Tecrid : IV 349-350

Sağlık gibi hastalık da insanlar içindir. Hemen her yaşta, insanların yakasına yapışan hastalıklar vardır. Hastalık, üzüntü ve sıkıntı kaynağıdır. Bu durumda insan, eşini dostunu çevresinde görmek, onların tatlı sözleri ve yardımları ile teselli bulmak ister.

Ziyaretlerde uyulması gereken kurallar

Gerek hastaları, gerek başkalarını ziyaret ederken bazı hususlara dikkat etmek, ziyaret kurallarını titizlikle yerine getirmek gerekir. Bunlara uyulmaması durumunda çoğu zaman ziyaretten beklenen yararlar elde edilemez. Memnun edilmek istenilen insanların üzüntü ve sıkıntıya sokulmasına sebep olunur. Bunun için ziyaret kurallarına titizlikle uyulmalıdır.
1- Ziyaret için uygun bir zaman seçilir. Uyku, yemek ve iş saatlerinde ziyarete gidilmez.
2- Temiz ve derli toplu bir kıyafet giyilir, kir pas içinde, dağınık elbiselerle ziyarete gidip başkaları rahatsız edilmez.
3- Mümkünse önceden ziyarete gidileceği haber verilir ve bildirilen saatte mutlaka gidilir.
4- Ziyarete gidilen eve kapı çalınarak, selam verilerek girilir. Ev sahibinin hal ve hatırı sorulur, sevinç ve kederi paylaşılır.
5- Ziyaret fazla uzatılmaz. Ziyaret edilen yaşlılar sabırla dinlenir. Onları sıkacak ve üzecek söz ve davranışlardan sakınılır, onları sevindirecek haberler verilir, güler yüz ve tatlı sözle gönülleri alınır.
Bu genel ziyaret kuralları dışında, hasta ziyareti sırasında uyulması gereken hususlar da vardır ki, bunlar kısaca şöyle özetleNebilir.
1- Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)

Sizden biriniz hasta ziyaretine gittiğinizde elini onun eli veya alnı üzerine koysun ve nasılsınız? diye hatırını sorsun. Tecrid : IV 351

buyurmuştur. Görüldüğü gibi Rasulüllah  hasta ile yakından ilgilenilmesini tavsiye etmiştir. Yalnız, doktorun bu konudaki tavsiyeleri ve salgın hastalıklardaki özel durum her zaman göz önünde bulundurulur.
2- Hastayı yorucu, moralini bozucu söz ve davranışlardan sakınılır. Ziyaret kısa tutulur. Doktor, hastanın yanına girilmesini, onunla konuşulmasını yasaklamışsa bu yasağa uyulur.
3- Hastaya bir isteği olup olmadığı sorulmalı, gerekirse malî yardımda bulunmalı, kendisine zarar vermeyecekse yiyecek ve diğer hediyeler götürülmeli, çiçek takdim edilmelidir.
4- Bazı hastalar, hastalıkları sırasında hep ölümü düşünür, rahatsız olurlar. Böyle kimseleri uygun sözlerle tesellî etmek, ölümün insan için kaçınılmaz bir şey ve Allah (Azze ve Celle)ın emri olduğunu anlatmak, her hastalığın insanı ölüme götürmeyeceğini hatırlatmak faydalı olur.
5- Hastaya dua etmek, sağlık ve şifa dileğinde bulunmak ziyaret kurallarındandır. Bu konuda Rasulüllahden pekçok hadis rivayet edilmiştir. Abdullah b. Ömerin rivayetine göre Rasulüllah

Sizden biri hasta ziyaretine gittiği zaman Allah (Azze ve Celle)ım, bu kuluna şifa ver diye dua etsin
buyurmuştur. Hz. Aişe de
 
Rasulüllah bir hastayı ziyarete gittiği zaman, bismillah diyerek, elini hastanın ağrıyan yerine kor ve Geçmiş olsun

buyururdu demiştir. Hz. Selman

Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ben hasta iken ziyaretime gelmişti. Çıkarken şöyle buyurdu: Selman Allah (Azze ve Celle) şifalar versin. Günahını affetsin. Ölünceye kadar bedenine sıhhat, dinine kuvvet versin demiştir Hadislerle Müslümanlık : III 1114

6- Uzaklık ve başka sebeplerle bizzat gidilip hasta ziyaret edilemiyorsa, bir başkası aracılığı ile veya mektup, telefon gibi haberleşme araçları ile selam sağlık ve şifa dileklerinin iletilmesi de güzel bir davranıştır. Bu da ziyaret yerine geçer.

Şamil İslam Ansiklopedisi